To były trudne/dziwne 12 miesięcy – podsumowanie 2022 roku i perspektywa na 2023 oczami osób z branży

A więc jak wyglądał owy 2022 rok?

Początek 2022 roku zapowiadał się optymistycznie, lecz wydarzenie z 24 lutego zmieniły ten pogląd o 180 stopni. 

W pierwszych miesiącach po wybuchu wojny na Ukrainie, ruch na platformach praktycznie ustał, a tylko nieliczni emitenci podjęli się przeprowadzania ofert inwestycyjnych. Pozostali operatorzy przesunęli terminy planowanych do uruchomienia kampanii na późniejsze miesiące bądź też całkowicie wstrzymali się od podejmowania działań,  tzw. polityka hold and wait.  Z perspektywy czasu patrząc, można uznać to za trafnie podjętą decyzje.

W przypadku większości firm wyniki rozpoczętych w tym czasie kampanii pozostawiały wiele do życzenia. Jedynie trzech z 8 emitentów, których emisje rozpoczęły się w tym okresie, pozyskały środki mogące stanowić powód do zadowolenia. Mowa tu o takich podmiotach jak PetsDiag S.A., 2Riders P.S.A. oraz GGDAB Polska S.A. 

Pierwsza z nadmienionych firm rozpoczęła swoją kampanie na 10 dni przed inwazją wojsk rosyjskich na Ukrainę. Z tego też względu przeprowadzenie kampanii w przypadku tego emitenta było niezwykle trudnym zadaniem. Ostatecznie spółka pozyskała pozyskała 387,48 tys. zł stanowiących 38,79 % kwoty emisji. Drugi z podmiotów zebrał 100 % środków w ramach wyznaczonego celu emisji, tj. 400 tys. zł. Natomiast firma o nazwie GGDAB Polska S.A. zebrała środki przekraczające próg jednego miliona złotych. Był to pierwszy emitent w 2022 roku, który w ujęciu nominalnym uzyskał taki wynik w badanym okresie.

Pod koniec II kwartału nastąpiło lekkie ożywienie wśród uczestników tego rynku. Na platformach pojawiła się większa liczba prowadzonych emisji, a do ich grona dołączali kolejni operatorzy, którzy  wcześniej zawiesili swoją aktywność. Inwestorzy zyskali dzięki temu większy wybór wśród proponowanych ofert. W tamtym czasie ich liczba wynosiła 8 i były one dostępne za pośrednictwem 4 platform. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że jedna z rozpoczętych wówczas emisji należała do firmy Salad Story S.A. – właściciela sieci restauracji typu fast-food.

Chwile później, tj. w okresie wakacyjnym, rozpoczęły się raptem 3 kampanie. Dwie z nich dotyczyły crowdfundingu udziałowego, a jedna crowdfundingu pożyczkowego. Dodatkowo, pod koniec lipca weszła w życie długo wyczekiwana przez rynek ustawa o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom. Zawarte w niej regulacje określiły nowy porządek funkcjonowania branży w najbliższych latach. Ten czas zamyka pozyskanie przez firmę Illusion Ray S.A. 100% kwoty emisji, tj. 718 tys. zł.

Na przełomie września i października nastąpił prawdziwy przełom. Na rynku pojawiły się nowe oferty inwestycyjne, a do gry powróciła platforma CrowdConnect.pl, która zadebiutowała w nowej odsłonie. 

Wówczas pozycje lidera na rynku pod względem największej liczby rozpoczętych kampanii należała do platformy beesfund.com. Co więcej, na koniec października, na tej samej platformie miało miejsce przedterminowe zakończenie emisji akcji firmy Kolejkowo S.A., która na 3 dni przed wyznaczonym terminem pozyskała 100% zgłaszanej kwoty. Jest to trzeci i ostatni taki wynik w 2022 roku, który stanowi jednocześnie największą ilość pozyskanych środków w tymże roku.

Pod koniec listopada została podana do publicznej wiadomości informacja o rozpoczęciu nowego projektu przez Artura Granickiego (dotychczasowego CEO Navigator Crowd). Jest nim nowa platforma inwestycyjna o nazwie MyInvests.eu.

Ostatni miesiąc 2022 roku można uznać za okres spokoju, w trakcie którego miała miejsce stabilizacja rynku. Jedyną platformą, która podjęła decyzje o uruchomienie nowych kampanii crowdfundingowych była platforma beesfund.com. 

Pozostali operatorzy skupili swoje działania w obrębie trwających i planowanych w nowym roku emisji. Ponadto, część z nich przeznaczyła także ten czas na przygotowania do uzyskania licencji KNF na kontynuowanie prowadzonej dotychczas działalności po 9 listopada 2023 roku.

Podsumowanie roku 2022 słowami osób z branży oraz założycieli i CEO platform

Zanim przejdę do podsumowania polskiego rynku crowdfundingu w 2022 roku, chciałbym zapoznać Państwa z wypowiedziami osób z branży, które zgodziły się odpowiedzieć na zadane przeze mnie pytania. Zamieszczona w artykule ich treść jest zgodna z otrzymanym oryginałem. 

Arkadiusza Regiec – CEO platformy beesfund.com:

– To był najtrudniejszy rok od 4 lat. Wojna na Ukrainie, spadki na światowych giełdach i GPW, kryzys na rynku kryptowalut, spadki wycen startupów, skomplikowały bardzo pozyskiwanie środków. Inwestorzy oglądają uważnie każdą złotówkę zanim podejmą decyzję. Dodatkowo Polska opóźniła 8 miesięcy wprowadzenie rozporządzenia parlamentu europejskiego w sprawie dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego dla przedsiębiorstw. 

Tym bardziej jesteśmy zadowoleni, że powtórzyliśmy zeszłoroczny wynik i na tak trudnym rynku pomogliśmy przeprowadzić 24 emisje.

Dawid Paczka – CEO platformy emiteo.pl:

–  Był to bez wątpienia najcięższy rok dla branży od czasu podniesienia limitów w 2018 roku. Przyczyną takiego stanu rzeczy była globalna sytuacja makroekonomiczna oraz napaść rosji na Ukrainę. Takie otoczenie rynkowe powodowało olbrzymią niepewność wśród inwestorów indywidualnych, czego realnym odzwierciedleniem były chociażby drastyczne spadki na największych światowych indeksach giełdowych oraz krach na rynku kryptowalut. Rynek crowdfundingu inwestycyjnego jest ściśle powiązany z koniunkturą rynków tradycyjnych, dlatego nie ma w tym nic dziwnego, że “oberwał rykoszetem.”

Paweł Stadnik – Dyrektor Sprzedaży i Marketingu w Navigator Capital Group:

– Ubiegły rok był trudny dla całego rynku kapitałowego, a złożyło się na to wiele czynników polityczno-gospodarczych. Niepewność, jaką przyniosła wojna na Ukrainie, inflacja, wzrost stóp procentowych, przerodziła się w dużą ostrożność w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Wysoki poziom awersji do podejmowania ryzyka nie ominął rynku crowdfundingowego. Rosnące stopy procentowe sprawiły, że wielu inwestorów zdecydowało się na bezpieczniejsze formy lokowania kapitału, których oprocentowanie mimo wszystko nie wyrównuje utraty wartości pieniądza. Odpływ środków z rynku crowdfundingowego spowodował, że tylko nielicznym emitentom udało się osiągnąć zakładane poziomy zbiórki. Jednocześnie w całym 2022 r. tylko jednemu emitentowi w ramach crowdfundingu udało się pozyskać kwotę powyżej 2,0 mln zł co w wymowny sposób obrazuje jaki sentyment panował na rynku. Przełożyło się to również na liczbę samych emitentów, którzy zdecydowali się na rozpoczęcie kampanii. W całym 2022 roku doszło do 47 kampanii na 10 platformach. Dla porównania rok wcześniej przeprowadzonych zostało 85 kampanii na 16 platformach. Co więcej, procent pozyskanych środków emisji w stosunku do wielkości emisji, w ubiegłym roku był niemalże dwukrotnie niższy aniżeli w roku 2021. 

Poprzez bardzo wnikliwą selekcję projektów jakiej podjął się Navigator Crowd możemy pochwalić się zrealizowaniem kampanii spółki Illusion Ray, która pozyskała 100% zakładanej emisji oraz jedną z bardziej skutecznych kampanii spółki Neutrino Geology, która pozyskała niespełna 2,0 mln zł (drugi wynik na rynku w 2022 r.). 

Eryk Lipski – CEO platformy SkyAnts:

– 2022 był rokiem wielu perturbacji i ogólnie trudnym „inwestycyjnie” zarówno w Polsce jak i na świecie. Nasilona inflacja, spadki na giełdach i niestabilna sytuacja polityczna nie działały zachęcająco wobec inwestycji w spółki we wczesnej fazie rozwoju, czy pozagiełdowe które co prawda dają możliwości ponadprzeciętnych stóp zwrotu, ale zazwyczaj również wiążą się z większym ryzykiem. Z drugiej strony natomiast w Polsce rynek crowdfundingu dopiero się rozwija więc cały czas jest dużo przestrzeni do zwiększania skali. Dodatkowo część programów funduszy unijnych wykorzystały już swoją pulę, a wiele funduszy VC ze względu na opisaną wyżej sytuację wstrzymało się z inwestycjami co sprawia , że teoretycznie więcej podmiotów może być zainteresowanych crowdfundingiem.

Jerzy Bednarek – CEO platformy newcrowd.pl:

W stosunku do dość dynamicznego roku ’21, rok ’22 zanotował wyraźne spowolnienie. Było ono jednak widoczne na całym rynku kapitałowym, co m.in. objawiło się brakiem debiutów na GPW. Przyczyn zapewne jest kilka, na pewno wojna na Ukrainie ale także oczekiwanie na wejście w życie nowych regulacji dotyczących crowdfundingu. Zapewne też po euforii lat poprzednich inwestorzy zaczęli zauważać, że oferty crowdfundingowe są w wielu przypadkach niekoniecznie atrakcyjne: ekstremalnie wysokie wyceny, brak strategii wyjścia albo wyjście enigmatycznie opisane. Myślę, że obecnie rynek jest w fazie swoistej konsolidacji i powiedział tak emitentom jak i platformom „sprawdzam”.

Artur Granicki  –  CEO nowej platformy inwestycyjnej MyInvests.eu:

– Rok 2022 z pewnością nie można zaliczyć do najbardziej udanych w krótkiej historii rynku crowdfundingowego. Po rekordowym 2021 i mocnym wejściu w nowy rok wydarzenia z 24 lutego oraz olbrzymia inflacja mocno przewartościowały rynek inwestycyjny w Polsce. Czas marazmu wśród inwestorów trwał praktycznie przez cały 2022 rok. Względnym zainteresowaniem cieszyło się parę dobrze przygotowanych ofert spółek z obiektywną wartością. Mowa tutaj jednak o pojedynczych emitentach, natomiast rynek jako całość nie wyglądał dobrze.

Nie mniej ciekawie niż na samym rynku ofert crowdfundingowych działo się w obszarze legislacyjnym. Pod koniec lipca w życie weszła ustawa o finansowaniu społecznościowym, która uregulowała kwestię crowdfundingu oraz działalności platform crowdfundingowych. Rzeczywistość emisji crowdfundingowych uległa istotnej zmianie. Pojawiły się nowe obowiązki względem platform, wprowadzono licencję, dokonano kategoryzacji na crowdfunding udziałowy i pożyczkowy, zwiększono maksymalną kwotę emisji. Uwzględniając potrzeby inwestorów platformy uzyskały możliwość uruchomienia wewnętrznej Tablicy Ogłoszeń. W mojej ocenie to bardzo dobry krok. Reglamentacja usług crowdfundingowych poprzez licencję wpłynie na podwyższenie standardów oraz poziom bezpieczeństwa i komunikacji względem inwestorów, co do tej pory było główną barierą rozwoju crowdfundingu. Zastanawiam się tylko, czy mimo to wszystkim obecnie funkcjonującym platformom uda się dostosować do nowych wymagań i uzyskać licencję Komisji Nadzoru Finansowego. KNF w listopadzie zasugerował, że może nie wyrobić się z oceną wniosków złożonych w 2023 roku i jest to zgodne z naszymi przewidywaniami, w związku z czym rozpoczęliśmy proces licencyjny w Estonii jeszcze w 2022 roku.

dr. Artur A. Trzebiński – Doradca ds. ekonomicznych ZPF, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu:

– W dużym skrócie jako stagnacja. Niestety ubiegły rok nie był udany dla rynku crowdfundingu udziałowego (CFE). Trudna sytuacja gospodarcza, wysokie stopy procentowe, rosnąca inflacja i inne czynniki przełożyły się na zmniejszenie liczby przeprowadzonych emisji. Wiele spółek wstrzymało się z kampaniami, podobnie jak inwestorzy, którzy niechętnie inwestowali na tym rynku.  

Rok 2022 nie jest mimo wszystko rokiem straconym. Wprowadzono przepisy regulujące funkcjonowanie crowdfundingu udziałowego, na co rynek czekał od dłuższego czasu. Pod koniec roku można zauważyć ożywienie. Rozpoczęto kilka emisji i inwestorzy powoli zaczęli wracać na rynek CFE.

Pełne podusmowanie 2022 roku znajdzie się w raporcie Crowdfunding 3.0, który rpzygotowuje w ramach współpracy Związku Przedsiębirostw Finansowych i Uniwersytetu Ekonoicznego we Wrocławiu.

Łukasz Konopko – prezes zarządu portal StockWatch.pl:

– Rok 2022 był dla rynku crowdfundingowego bardzo trudny. W otoczeniu wojny, wysokich stóp procentowych i szalejącej inflacji inwestorzy byli znacznie mniej skłonni do inwestowania w niepubliczne spółki we wczesnej fazie rozwoju. Tylko nielicznym emitentom udało się pozyskać z rynku jakieś rozsądne pieniądze. Do takich spółek mogę zaliczyć Neutrino Geology i Kolejkowo.

Wnioski z udzielonych odpowiedzi

W oparciu o powyższe wypowiedzi można stwierdzić, że rok 2022 był jednym z najtrudniejszych okresów ostatnich lat, pełnym niepewności i nieoczekiwanych zwrotów akcji. W pewnym momencie inwestorzy spodziewali się niespodziewanego.

Wybuch wojny na Ukrainie, rosnąca inflacja, wysokie stopy procentowe oraz spadki na światowych indeksach giełdowych i załamanie na rynku kryptowalut to czynniki, które w głównej mierze przyczyniły się do zmiany dotychczasowego podejścia w podejmowaniu decyzji przez inwestorów.

Dodatkowo, istotny wpływ na stan faktyczny miały również nadmuchane wyceny spółek, brak przejrzystych modeli biznesowych oraz brak klarownych strategii wyjścia z inwestycji. W czasach zwiększonej niepewności, elementy te zaczęły odgrywać zdecydowanie większe znaczenie dla inwestorów, aniżeli przedtem. W gruncie rzeczy stanowi to dobry sygnał na przyszłość. Okoliczność ta może wymusić na emitentach bardziej racjonalnego podejścia do prezentowanych wycen a także przyczynić się do poprawy komunikacji w zakresie prowadzonej działalności.

Po zapoznaniu się z krótkim streszczeniem dotyczącego tego jak wyglądał polski rynek crowdfundingu w 2022 roku oraz podsumowaniem go przez CEO platform i specjalistów z branży, przyszedł czas by przyjrzeć się co o rynku mówią cyfry.

Polski rynek crowdfundingu w 2022 roku – podsumowanie

Od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 roku całkowita liczba ofert inwestycyjnych dostępnych za pośrednictwem 9 platform crowdfundingowych wynosiła 39, z czego 36 dotyczyło crowdfundingu udziałowego, a 3 crowdfundignu pożyczkowego. 

Poniżej w tabeli zaprezentowano liczbę ofert, które pojawiły się na rynku w 2022 roku z podziałem na badane platformy.