Wybory parlamentarne w Polsce odbędą się już za niecałe 17 dni, tymczasem jesteśmy właśnie świadkami niespotykanych dotąd zjawisk gospodarczych, które można by było określić mianem „cudu”. Mowa tu oczywiście o malejącej inflacji, spadku poziomu cen na stacjach paliw oraz zdecydowanej obniżce stóp procentowych.
Wszystkie z nadmienionych zjawisk są pośrednim (bądź bezpośrednim) działaniem rządu, które mają na celu poprawę jakości życia obywateli i zdobycia ich przychylności w nadchodzących wyborach. O słuszności podejmowanych decyzji i możliwych ich konsekwencjach w przyszłości dowiecie się czytając poniższy artykuł, w którym zostały przedstawione fakty na temat każdego z nadmienionych zjawisk.
W momencie pisania artykułu:
- Średnia cena paliwa ON w Polsce wynosi równe 6 zł, a PB95 już 5,99 zł;
- Złotówka umacnia się w stosunku do dolara, kurs USD/PLN jest równy 4,35 zł;
- Stopy procentowe w Polsce wynoszą 6,00 % i prawdopodobnie ponownie zostaną obniżone na zbliżającym się posiedzeniu Rady Polityki Pieniężnej.
Inflacja
Zgonie z podanym przez GUS rano komunikatem inflacja konsumencka we wrześniu 2023 wyniosła 8,2% w ujęciu rocznym, co w stosunku do miesiąca poprzedzającego oznacza spadek cen towarów i usług konsumpcyjnych aż o 0,4%. Zgodnie z analizą Banku Pekao jest to najwyższy miesięczny spadek od 2016 roku.
Niestety, spadek ten nie wynika z „czysto” rozumianych mechanizmów rynkowych, a jest wypadkową działań prowadzonych przez rząd i państwowy koncern paliwowy. Mowa tu oczywiście o zamrożeniu cen energii, zerowej stawce VAT na żywność czy darmowych lekach. Uwagę przykuwa jeszcze jedna kwestia.
A mianowicie jest nią spadek cen paliw na stacjach, który w ujęciu rocznym wynosi 7%, a w ujęciu miesięcznym aż 3,1%.
Ceny paliw
Ceny paliw w Polsce w przeciągu ostatniego miesiąca zauważalnie spadły, czyniąc tankowanie paliwa na stacjach tańszym w porównaniu nawet do zeszłego miesiąca.
Grafika nr.I. Średnie ceny paliw w Polsce w okresie 3-ostatnich miesięcy
Zgodnie z wykresem znajdującym się na stronie autocentrum.pl średnia cena paliwa ON na stacjach paliw w Polsce spadła w zeszłym tygodniu o 0,52 zł (- 5,35%) w porównaniu do ostatniego tygodnia sierpnia.
Podobnie sytuacja wygląda w przypadku paliwa PB95, gdzie nastąpił większy spadek, tj. nominalnie o 0,56 zł, a procentowo o 8,5%. Jedynym paliwem, którego cena nie uległa obniżeniu jest paliwo LPG. Co więcej, kierowcy posiadający auta z instalacją LPG zmuszeni są płacić o 0,23 zł więcej aniżeli w ostatnim tygodniu sierpnia. Procentowy wzrost tego paliwa wyniósł 8,6.
W widocznych na stacjach obniżkach nie było nic nadzwyczajnego, gdyby nie fakt, że na większości rynkach europejskich cena paliw jest zdecydowanie większa.
Grafika nr.II. Średnie ceny paliw PB95 w wybranych krajach europejskich na dzień 27-09-2023
I tu najlepszym przykładem są kraje sąsiednie, a w pierwszej kolejności Republika Federalna Niemiec, gdzie za litr benzyny 95 kierowcy zmuszeni są płacić 1,91 euro, co w przeliczeniu na złotówki (zgodnie z kursem NBP na dzień 27-09-2023) daje 8,80 zł. Drugie państwo w kolejności to Słowacja, gdzie litr paliwa PB95 kosztuje już 7,88 zł (1,71 euro). Czołówkę zamyka Republika Czeska, w której kierowcy tankują auta benzyną 95 po cenie 7,61 zł za litr.
Podobnie wygląda sytuacja w przypadku oleju napędowego. Poniżej zamieszczono tabele prezentującą ceny tego paliwa za litr w sąsiadujących z Polską krajach.
Grafika nr.II. Średnie ceny paliw ON w wybranych krajach europejskich na dzień 27-09-2023
Na koniec tego zagadnienia warto wspomnieć jeszcze o dwóch faktach.
- Pierwszy fakt to ceny surowców (a dokładniej baryłki ropy BRENT) na światowych rynkach oraz kurs pary walut USD/PLN.
Na dzień 27 września br. cena zamknięcia baryłki ropy BRENT wynosiła 96,77 $, podczas gdy kurs USD/PLN był równy 4,4089 zł. W analogicznym dniu rok temu te same instrumenty przyjmowały odpowiednio wartości 86,73 $ oraz 4,9887 zł.
- Drugi fakt, to ograniczona podaż paliwa na rynku w związku z wprowadzonym przez Unie Europejską w lutym tego roku embargiem na import czarnego złota z Rosj.
W związku z powyższym nie istnieją uzasadnione przesłanki do tak „drastycznych” obniżek cen paliw na stacjach, co zdaje się potwierdzać koncern będący właścicielem stacji Circle K w Polsce.
“Doświadczamy ograniczonej dostępności paliw na rynku hurtowym, co skutkuje koniecznością częściowego importu. Te czynniki przekładają się na ceny na stacjach” - odpisało biuro prasowe Circle K na pytanie dziennikarzy agencji Puls Biznesu.
Stopy procentowe
Ostatnią z poruszanych kwestii jest wrześniowa obniżka stóp procentowych NBP przez Radę Polityki Pieniężnej, która swoją decyzją zaskoczyła większość ekonomistów i kredytobiorców. Nie chodzi tu o fakt jej podjęcia, lecz wielkość obniżek. Głowna stopa dyskontowa referencyjna została obniżona o 0,75 pkt. versus 0,50 pkt oczekiwanego przez rynek.
Skutki tej decyzji można było dość szybko zauważyć. Na rynku Forex w szczytowym momencie notowań (po ogłoszeniu decyzji) za 1 EUR trzeba było zapłacić aż 4,63 zł, natomiast w przypadku dolara amerykańskiego ponad 4,26 zł. Dodatkowo nasza waluta stała się wówczas najgorzej radzącą walutą regionu emerging market.
Tabela nr.I. Kursy pary walut EUR/PLN; USD/PLN na dzień 04-09-2023; 06-09-2023 oraz 27-09-2023
| wdt_ID | Para walut | Kurs zamknięcia na dzień 4-09-2023 | Kurs zamknięcia na dzień 5-09-2023 | Kurs zamknięcia na dzień 27-09-2023 |
|---|---|---|---|---|
| 1 | EUR/PLN | 4,4733 | 4,5688 | 4,6332 |
| 2 | USD/PLN | 4,1439 | 4,2601 | 4,4100 |
Jest to o tyle istotna informacja, że mimo spadku tempa inflacji, wciąż zjawisko jej występowania jest u Nas obecne. Co więcej, jak pokazują dane makro, pozostałe kraje ze strefy EURO (podobnie jak i Stany Zjednoczone) wciąż borykają się z problemem występującej inflacji na wysokim poziomie. Podczas gdy w naszym kraju stopy są obniżane, pozostałe kraje je podnoszą bądź (w najgorszym scenariuszu) utrzymują na niezmienionym poziomie.
We wrześniu, Europejski Bank Centralny podniósł swoja podstawową stopę procentową do rekordowego poziomu 4 procent. Natomiast amerykański bank centralny FED podjął decyzje o utrzymaniu swoich stóp procentowych w przedziale 5,25 – 5,50 proc., który jest najwyższy od lat.
Co istotne, spekuluje się, że na kolejnym posiedzeniu (w przyszłym tygodniu) Rada Polityki Pieniężnej podejmie decyzje o kolejnej obniżce stóp. Tym razem ekonomiści spodziewają się, że jej wielkość będzie mieściła się w przedziale od 0,25 pkt do 0,50 pkt.
Konsekwencje zjawisk zachodzących na rynku
Trudno jest jednoznacznie ocenić dzisiaj skale kosztów jakie wygenerują omówione powyżej zjawiska, jednak z pewnością można stwierdzić, że przyjdzie Nam za to jeszcze w przyszłości zapłacić i to bliższej jak dalszej.
W wyniku warunków panujących na rynku surowca jakim jest ropa oraz ograniczonej jego podaży, obecny poziom cen na stacjach paliw jest niemożliwy do utrzymania w dłuższej perspektywie. Średnia cena paliwa dziś powinna być wyższa o co najmniej 1 zł. Można więc spodziewać się, że aktualne stawki za litr paliwa oferowane na stacjach z pewnością ulegną po wyborach zmianie (bez względu na ich wynik). Z kolei ich wzrost doprowadzi do wyhamowania tempa spadku inflacji, która będzie również wspierana m.in. przez planowany wzrost płacy minimalnej oraz wyceny polskiej waluty przez rynek w momencie podejmowania przez RPP decyzji o obniżce stóp procentowych w kolejnych miesiącach czy napływających danych z rynku krajowego i światowego.
